Buah manggis sentiasa menjadi pilihan apabila musim buah tiba. Tekstur isinya lembut. Rasanya juga manis. Pokok manggis selalunya ditanam oleh masyarakat Melayu kerana ia jenis rendang dan sering dijadikan sebagai tempat berteduh pada waktu petang. Tumbuhan ini jenis saka dan menghasilkan buah setiap tahun. Bagi kegunaan tradisional, pokok manggis digunakan untuk menghilangkan parut, merawat kudis, gout, dan buasir, mengawal tekanan darah tinggi dan juga mengawal aras glukosa di dalam darah.
Klasifikasi
Family: Rutaceae
Genus: Garcinia
Species: Mangostana
Nama Saintifik
Garcinia mangostana
Nama lain
Manggis (Johor, Kedah, Kelantan, Pahang, Selangor, Perlis, Perak), semete (Terengganu), manggusta, manggustan, masta, mesta, plesemeta, gamus, gamush.
habitat
Pokok ini biasanya ditanam sebagai pokok buah-buahan.
sifat
Ketinggian pokok manggis boleh mencapai sehingga 12-20 m. Mempunyai dahan yang banyak, padat, dan tersusun secara dekusat. Rantingnya berbentuk bersegi.
Daun tersusun setentang, berbentuk eliptik, pangkal daun berbentuk kuneat lebar, hujung daun berbentuk akuminat, permukaan daun berkilat, dan urat tengah daun timbul pada kedua-dua belah permukaan.
Jambak bunga pada aksilari. Bunga jantan agak jarang dan biasanya bergugus dihujung ranting manakala bunga betina tersusun secara tunggal atau berpasangan. Bunga mempunyai empat petal yang berwarna putih merah jambu dan empat sepal yang bersifat kekal.
Buah jenis beri, berbentuk globos, berwarna ungu merah apabila masak, dan kadan-kadang berwarna kuning perang berbintik. Mempunyai 4-7 biji, ditutupi dengan isi buah yang berwarna putih.
cara pembiakan
Keratan batang dan biji benih
Penemuan dan kajian saintifik/akademik
Sebatian semulajadi yang wujud dalam pokok manggis antaranya ialah xanthones dan benzophenones. Kedua-dua bahan ini digunakan untuk mengatasi masalah radang di dalam badan melibatkan system saraf, arthritis, kanser, system pencernaan, kulit dan masalah otot.
Selain itu, xanthones juga dilaporkan menpunyai banyak aktiviti biological seperti anti microbial, anti malaria, anti radang, anti tumor, anti cancer, anti oksidant, dan anti diabetic. Kandungan bahan ini ada di dalam buah, daun, batang dan ranting.
Ingredien Aktif
Ingredien aktif wujud seperti xanthones, benzophenones
Farmakologi Tradisional Pokok Manggis
Bagi masyarakat Cina, mereka sering makan buah manggis bersama buah durian. Ia kerana buah durian sinonim kepada peningkatan suhu badan apabila diambil secara berlebihan. Pada masa yang sama, buah manggis mampu bertindak sebagai agen yang mampu menyejukkan badan.
Bagi kebanyakan negara Asia, kulit dan batang pokok manggis menjadi kegunaan penting untuk merawat diarrhea dan disenteri.
Orang melayu menggunakan air rebusan akarnya untuk merawat kitaran haid yang tidak teratur. Di Indonesia, kulit kayu dan daun digunakan untuk merawat demam.
Thailand menggunakan bahagian kulit buah manggis untuk merawat jangkitan kulit, luka.
Cara guna (perubatan traditional)
Mengawal tekanan darah tinggi
Cara 1
Daun manggis direbus dan air rebusan diminum sekali sehari (Kedah).
Cara 2
Pucuk manggis dikeringkan bersama-sama pucuk ceri dan upih pinang. Kesemua bahan direbus dan air rebusan diminum dua kali sehari setiap pagi (Perak).
Cara 3
Tujuh helai daun manggis direbus bersama-sama sejemput akar manggis dan sejemput akar kaduk. Air rebusan boleh diminum pada bila-bila masa (Terengganu).
Merawat kudis
Kulit pokok manggis dijadikan satu daripada ramuan dalam ubat serbuk yang dicampurkan dengan gel petroleum untuk dijadikan ubat sapu (Kelantan).
Menghilangkan parut
Kayu batang manggis dibakar sehingga keluar buih di hujung kayu. Ambil buih tersebut dan disapukan di bahagian yang berparut sekali sehari sehingga kesan parut hilang (Terengganu).
Merawat luka (komplikasi kencing manis)
Kulit pokok manggis direbus bersama-sama batang patawali, kulit batang ketereh, kulit batang serai kayu dan kulit batang sentang. Air rebusan disuamkan seketika dan digunakan untuk merendam bahagian badan yang bermasalah akibat penyakit kencing manis (Kelantan).
Merawat gout
Kulit manggis diasah dan disapukan pada bahagian gout. Sapuan ini boleh dilakukan pada bila-bila masa (Terengganu).
Merawat buasir
Kulit daripada sebiji buah manggis dipotong halus bbersama-sama setengah sudu kecil getah pokok sena, satu sudu kecil madu lebah, separuh cekak akar sekecut dan sebiji kulit buah delima. Kesemua bahan direbus dengan kuantiti air yang boleh diminum. Air rebusan diminum sekalis sehari setiap pagi sehingga sembuh (Johor).
Kesan sampingan
Tiada kesan sampingan yang dilaporkan setakat ini.
Sumber Rujukan
Khazanah Perubatan Melayu Tumbuhan Ubatan, Jilid 2, Nik Musa’adah Mustapha et al., Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM)